ETNİK KÖKEN, DİN, SAĞLIK, ÖZÜRLÜLER VE DİĞERLERİ

[melleseferi]

13.09.09 - Etnik köken, din ve diğerleriyle değişen kelimeler aslında aynı şeyi nitelesede değişim tercih edilir bir hal almış. İşte bazıları;

 

Çingene-Roman: "Çingene" kelimesine yüklenen kötü anlamlar, bu toplumu çok rahatsız ediyor ve hakaret içerir şekilde söylenmese bile çoğunda eziklik hissi yaratıyor. Bu yüzden hemen hepsi kendilerine daha önyargısız bir kelime olan "Roman" denmesi konusunda hemfikirler.


Zenci-siyahi: "Zenci" kelimesi Türkçede aşağılama ifade etmese de artık "siyahi" siyaseten daha doğru bir kelime. Ancak İngilizcede siyahi değil, doğrudan siyah (black) kelimesi kullanılıyor.


Yahudi-Musevi: TDK sözlüğüne göre Yahudi, Hz. Musa'nın dinine bağlı olan kimse, yani Musevi demek. Bu kelimeye yüklenen bazı aşağılayıcı göndermelere karşı çıkanlar "Musevi" kelimesini daha çok kullandı. Fakat son dönemlerde yeniden Yahudi kelimesi ağırlık kazanmaya başladı. Cemaat de Yahudi kelimesinin kullanılmasında sakmca görmüyor.


 

Meslekler

Kapıcı: Apartman Görevlisi

Şoför: Ulaştırma görevlisi

Sekreter: Asistan, yönetici asistanı

Berber: Saç tasarımcısı

Bekçi: Güvenlik görevlisi

Personel Müdürü: İnsan kaynakları müdürü

Temizlikçi Şefi: Housekeeper

Dişçi: Diş Hekimi

Fotoğrafçı: Fotoğraf sanatçısı

Gardiyan: İnfaz koruma memuru

Bilim adamı: Bilim insanı

Tezgahtar: Satış elemanı- müşteri temsilcisi

Veznedar: gişe görevlisi

Garson: Servis elemanı

 

SAĞLIK DURUMU
Sakat-özürlü, engelli-özel insan: Bu en tartışmalı alanlardan biri. Acıma, hor görme anlamı verdiği düşünülen "sakat" kelimesinin yerini önce "özürlü" aldı. Sonra "özürlü" kelimesinin sözlük anlamının "defolu" olduğu anlaşılınca bunun yerine "engelli" kelimesi konuldu. Ancak bu kelime de engelli kitle içinde tatmin edici bulunmadı tekrar "sakat" kelimesine dönülmesini isteyenler var. Örneğin yazar Nazmiye Güçlü "Sakatlara 'engelli' demek kadına 'bayan' demek gibi bir şey. Kibarlık olsun diye kadınlara 'bayan' diyenlerin cinsiyet ayrımı yapması gibi, sakatlara 'engelli' diyenler de ayrımcüık yapmış olur" diyor.


Şu günlerde tartışılan bu anlamı verecek yeni kelimeler ise "engelli" yerine "kısıtlı insan" "özel ihtiyaçları olan insan" ya da "özel insan". Fakat her ne söylenirse söylensin bu hassasiyet geçmeyecek gibi.
Şizofren-şizofreni hastası: "Şizofren" kelimesini bu hastalıkla uğraşan doktor ve hastalar ayrımcı buluyor. Sanki "şizofren" diye ayrı bir Sakat kelimesi önce özürlü oldu, sonra engelli, sonra tekrar sakat, şimdi de kısıtlı insan insan türü varmış gibi hissettiklerini söylüyorlar. Bunun yerine hastalık tanımının kullanılmasını istiyorlar.


Deli-psikiyatrik hasta: "Deli" kelimesi de birçok aşağılamaya ve hor görmeye sebep olduğu için bugün yerine daha bilimsel bir açıklama olan "psikiyatrik hasta" kelimesi tercih ediliyor.
Kör-görme engelli: Zamanla daha kibar bir tanım olan "görme engelli"ye geçildi.
Kötürüm-felçli: "Kötürüm" kelimesi içinde geçen "kötü" kelimesi terk edildi. Artık "felçli" kelimesinin kullanımı yaygın.>Hürriyet